Wysokie czy bardzo wysokie ryzyko recydywy? Możliwości oceny ryzyka recydywy sprawców na potrzeby Ustawy z 22.11.2013 

Filip Szumski

Warsztat dotyczy możliwości wykonania oceny ryzyka recydywy w warunkach określonych przez Ustawę z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób [zwanej dalej ustawą]. Ustawa pozwala m.in. na izolację postpenitencjarną osób uznanych za stwarzające zagrożenie. Kluczowe znaczenie dla możliwości orzeczenia tego środka zabezpieczającego ma ocenienie ryzyka recydywy jako „bardzo wysokiego”.

Warsztat składa się z trzech części. Pierwsza z nich dotyczy podstawowych informacje nt. procedury oceny ryzyka recydywy: rodzaje czynników ryzyka i rodzaje podejść do procesu oceny ryzyka recydywy.

Druga dotyczy specyficznych trudności w zakresie oceny ryzyka recydywy przeprowadzanej po powołaniu zgodnie z Ustawą. Są to: (1) problem zakresu kategorii zdarzeń objętych prognozowaniem, (2) problem różnicowania pomiędzy górnymi podkategoriami ryzyka recydywy oraz (3) problem braku pełnych polskich adaptacji narzędzi do oceny ryzyka recydywy. 

Trzecia część warsztatu jest poświęcona rekomendacjom. Konsekwencją w/w ograniczeń jest nie brak możliwości oceny ryzyka na potrzeby Ustawy a jego mniejsza precyzja. Problem braku polskich adaptacji  może być rozwiązany poprze walidację odpowiednich narzędzi, natomiast dwa pozostałe problemy wynikają wprost z rozwiązań zawartych w ustawie i przy aktualnym jej brzmieniu nie mogą być rozwiązane. Zatem główną konkluzją płynącą z przedstawionej pracy jest konieczność brania omówionych ograniczeń uwagę przez biegłych, uczestników postępowania i organy procesowe. Ocena ryzyka na potrzeby Ustawy powinna być oparta na pomiarze wszystkich rodzajów czynników ryzyka, w tym przede wszystkim statycznych, następnie dynamicznych stabilnych a w ostatniej kolejności dynamicznych ostrych. R. W przypadku sprawców przestępstw związanych z przemocą konieczna jest ocena ryzyka recydywy związanej z przemocą, natomiast w przypadku przestępców seksualnych należy ocenić ryzyko recydywy zarówno seksualnej, jak i związanej z przemocą. 

Filip Szumski, Phd is a psychologist with specialization in psychosexology and a lawyer. He is an assistant professor at the Faculty of Psychology and Cognitive Science at Adam Mickiewicz University in Poznan where he is the head of the Criminological and Forensic Psychology specialization. Dr. Szumski is a member of the bord of International Association for the Treatment of Sexual Offenders (IATSO) and Polish Sexological Society (PTS). He is a president of the PTS’ Forensic Sexology Section and deputy editor of Journal of Sexual and Mental Health. His research interests focuses on sexual violence and the impact of the legal context on the professional functioning of psychologists. In 2018 he received Scholarship of the Minister of Science and Higher Education for outstanding young scientists. He is an European Commission expert, expert witness in the field of sexual offending and trained systemic therapist.